d20
 
Bunkernummer
D20
Oud Bunkernummer
AM1
Lokatie
Melle
Toegankelijkheid

Toegang nog afgesloten Schietgaten vrij

Aantal kamers

2 achteraan verbonden kamers en een sas

Aantal schietgaten
2
Type geschut
2 x MI
Bijhorende vuurrichting
Oosten - Noordoosten

Korte beschrijving van de bunker

  • Uitwendige kenmerken.
  • Dit is één van de bunkertjes op Melle waarvan men met 100% zekerheid kan zeggen dat hij gecamoufleerd is geweest met een testcamouflage. Op de ganse linie is nergens nog een bunker te vinden met dit type van camouflage.
  • De bunker is enkel rondom op het ruwe beton glad gecementeerd geweest.
  • Over het geheel gezien, is het in feite een gladde blok beton.
  • Hij heeft een donker zwart uitzicht. Het linker schietgat en de toegang zitten wat verstopt achter een oreillon.
  • Origineel was hij volledig groen geverfd. Op deze groene grondkleur (vert de vessie) waren daarna kleurvlekken aangebracht met onderstaande kleuren: okerrood, okergeel, pruisisch blauw en smaragd groen. Deze kleuren zijn allen nog duidelijk zichtbaar aan de binnenkant van de schietgaten.
  • De schietgaten zaten verborgen achter metalen luiken.
  • Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • Mogelijks is de bunker ooit overspannen geweest met camouflagenetten.
  • Wel merkwaardig in dat opzicht is dat er nergens haken voor de bevesteging van deze netten te zien zijn wat men in elk geval bij later gebouwde bunkers met die bedoeling steeds standaard voorzag.
  • Wat wel vaststaat is dat hij flink verscholen zat achter talrijke bomen en struiken. Zo zat hij origineel verstoken tussen 15 notelaars, 10 elzenstruiken en 4 klimopplanten.
  • Structuur.
  • Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
  • Elke kamer was voorzien voor het opstellen van een mitrailleur.
  • Het extra kamertje van 1,00 x 1,60 m achteraan de 2e mitrailleurkamer is zonder de plannen nog te wijzigen in oktober 1934 geseponeerd en nooit zo gebouwd geweest.
  • Opmerkingen.
  • Het is een steunliniebunker tussen de spoorlijn Oostende-Brussel en de steenweg Gent-Aalst tussen D19 (445 m) en C18 (475 m).
  • De bunker was naast de standaard voorziene opstelling van Maximmitrailleurs ook voorzien voor het opstellen van Hotchkiss- of Coltmitrailleurs.
  • Het terrein onteigend voor de bouw van deze bunker behoorde tot een lot van van 3 bunkerterreinen die in 1 akte werden onteigend. Het betroffen de bunkers Av14 (op de rand van Wetteren en Melle), de bunker D20 en de bunker B45 (verdwenen tegen de Brusselsesteenweg te Melle). Het terrein voor deze bunker onteigend was vrij ruim te noemen en besloeg in totaal 3.62 are van het perceel Melle Sectie D perceel 468a, omschreven als landbouwgrond.
  • De akte voor de 3 onteigende percelen samen werd opgemaakt op 28 mei 1935 voor de totaalprijs van 19030 Bef.
  • Deze terreinen waren allen eigendom van de familie d' Exaerde de Kerckove:
    • Baron Carolus De Kerckove d' Exaerde, woonachtig te Bruget.
    • Mevr. Anna Van Pottelberghe de la Potterie, woonachtig te Kruishoutem.
    • Mevr. Godelieve De Kerckove d' Exaerde, woonachtig te Wuustwezel
    • Baron Robert De Kerckove d' Exaerde, woonachtig te Wuustwezel en vertegenwoordigd door zijn vader Baron Henri De Kerckove d' Exaerde, woonachtig te Gent en op dat moment Belgisch Senator....
  • Waarom in dit geval nog eens een aparte akte werd opgemaakt voor de bunker D19 is merkwaardig omdat die ook aan dezelfde familie is opgesteld.
  • Deze akte omvatte geen erfdienstbaarheden omdat deze allen in een aparte akte waren gebundeld voor wat betreft de bunkers C18, D20 en D19.
  • Naast het eigenlijke onteigende perceel voorzag men indien specifiek nodig ook nog een permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed om de bunkers ten allen tijde te kunnen bereiken. Daarnaast werd (meestal dezelfde zone) voor een periode van 8 maanden te tellen vanaf het ogenblik dat de akte werd getekend, een strook van 5 meter breed voorzien om de bunker te kunnen bouwen en bereiken met transport, arbeiders en bouwmaterialen. De erfdienstbaarheden die rechtstreeks ook betrekking hadden op deze bunker zijn de volgende:
    • 468a: het huidige wegeltje van waar de verbindingswegel tussen bunker D20 en C18 uitkomt op de wegel met naam Geerbos tot waar de slechte asfaltweg die in verharde vorm stopt bij een hoeve. Daarnaast omvatte dit ook nog een gedeelte van het wegeltje vanaf daar vertrekkend in de richting van de bunker D19.
    • 508i en 508b: vervolg van ditzelfde wegeltje tot waar je een nieuwe dwarsweg tussen velden kruist.
    • 511a: het gekruiste wegeltje
    • 505: het vervolg van de wegel tot bij het terrein onteigend voor bunker D19.
  • Ook deze akte opgesteld aan dezelfde familie voor de erfdienstbaarheden was in dit geval buiten proportie te noemen qua prijs gezien alleen de erfdienstbaarheden al werden verleden voor maar liefst 5085 Bef. Zowel de ruime akte voor de drie bunkers samen als deze voor de erfdienstbaarheden werden getekend voor akkoord op 28 mei 1935. Enkel de akte voor de bunker D19 zou nog heel wat later in 1936 pas voor akkoord getekend worden. Allicht had de Belgische overheid toen door goed in het zak gezet te zijn voor wat ze toendertijd aan deze familie betaalden in verhouding tot wat ze voor de rest van de aktes betaalden op deze bunkerlijn.
  • Geen van de eerder opgetelde aktes bevat enige clausule voor intresten in de jaren na de verkoop. Allicht zat dit reeds ruimschoots ingerekend in de rest van de gehanteerde prijzen.
  • Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
  • Ondanks dat dit bunkertje in een weiland ligt en volgens mij aan de binnenzijde vrij droog is, moet hij vroeger toch nog last hebben gehad van wateroverlast. Er werd namelijk op 12 juli 1937 nog een bijkomende akte opgemaakt aan dezelfde familie om de bunker bijkomend te voorzien van een drainage lopende over een strook van 1 meter breed en 11 meter lang (van toegangssas van de bunker tot de toenmalige gracht tegen de huidige wegel Geerbos).
  • Een dergelijke drainage werd uitgevoerd met gresbuizen van 1 meter lang en een binnendiameter van 10 cm.
  • Na de opstelling van de aktes kreeg het gedeeltelijk onteigende perceel geen aparte index toegemeten. Op actuele kadasterplannen is het originele perceel 468a echter wel degelijk opnieuw opgesplitst in een perceel 468b (zuiver de grenzen van de bunker, zonder bijkomende grond) en het perceel 468c, de rest van het originele perceel 468a.
  • Ondanks dat je zou vermoeden dat dit bunkertje (nog altijd dichtgemetst) nooit zou zijn terug verkocht, is dit heden ten dage wel degelijk opnieuw in privéhanden en geen staatseigendom meer.
  • Op het eerste zicht toont het bunkertje weinig tot geen sporen van strijd ondanks dat hij letterlijk is gelegen op de grens tot waar de Belgen tijdens de 3 dagen van strijd praktisch gans de tijd wisten stand te houden. Enkel op de achtermuur van de meest linkse mitrailleurkamer, is blijkbaar wel een projectielinslag zichtbaar.
  • De bunker is gedeeltelijk vrij. De schietgaten zijn vrij maar de toegang is nog dichtgemetst tot een 15 a 20 cm van de bovenkant.
  • Wel vinden we van dit bunkertje redelijk veel om en weer gestuurde literatuur terug waarbij er problemen zijn geweest om op het gladde beton de camouflagekleuren goed te bewaren. De kleuren, en dan vooral het pruisisch blauw en het smaragd groene verdwenen en verbleekten nog al snel onder de invloed van hemelwater.
  • Het bunkertje zijn aandeel in het bouwproject A bedroeg origineel 66.244,93 Bef. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 66.259,93 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 66.559,93 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden

  • De bunker is het gemakkelijkst te vinden via de Steenweg Aalst - Gent te volgen richting Gent.
  • Eenmaal onder het viaduct van Kwatrecht gepasseerd, draait men links af in een wegeltje met naam Kalverhagestraat.
  • Dit wegeltje duikt naar beneden onder de spoorlijn.
  • Daarna komt u op een T waar u naar links het doodlopende stukje volgt. Deze bunker ligt enkele honderden meters verder op de rechter kant in een weiland langs een wegeltje met de naam Geerbos.
Bijhorende foto's

Deze kadastrale schets geeft een zeer goed beeld van hoe de erfdienstbaarheden voor de bunkers C18 - D20 en D19 waren opgebouwd.

Zo begonnen de erfdienstbaarheden vanaf de spoorwegviaduct te Kwatrecht om dan verder te lopen tot aan de bunker C18.

Daarna vervolgden deze via de wegel die heden nog altijd de bunker C18 en D20 met elkaar verbindt.

Aan de bunker D20 keerde de erfdienstbaarheid af naar links om kort daarna schuin in de richting van de spoorlijn Oostende-Brussel te lopen tot bij het terrein, onteigend voor bunker D19.
Een actuele kadastrale schets waarbij de toen voorziene erfdienstbaarheden, zoals hogerop beschreven, in het blauw aangeduid zijn.

Terreinschets zoals terug te vinden bij de originele bouwplannen.

Opvallen bij deze bunker is dat er toch wel een aanzienlijk perceel werd onteigend, horende bij de bunker. Dit was namelijk 4 are 62 ca groot.

Origineel grondplannetje met opnieuw het nooit gebouwde extra kamertje achter de tweede mitrailleurkamer. Dit werd op meerdere plannetjes van bunkers gebouwd te Kwatrecht origineel getekend en voorzien maar in praktijk nergens gebouwd.

Op de schets is ook het oreillon aan het toegangssas niet getekend.

d20
Doorsnede AB bij bovenstaand grondplan loopt doorheen het zeer groot ontworpen toegangssas en de tweede mitrailleurkamer. Het toegangssas is hier vrij lang ontworpen omdat het geheel origineel vrij vierkant was uitgewerkt. Door het wegvallen van het kamertje achter de tweede mitrailleurkamer, werd het sas ook in praktijk minder diep uitgewerkt.

Doorsnede CD bij bovenstaand grondplan loopt doorheen het toegangssas en de eerste mitrailleurkamer.

Qua getekend uitzicht is hij volledig identiek met de tirools gebochelde bunkertjes.

Ruim actueel kadasterplan anno 2013 waarbij dit bunkertje wel degelijk nog is getekend. Alleen blijkt ook het terrein bij de bunker horende, beperkt tot de grenzen van de bunker zelf.

Men herkent verschillende onverharde en verhade wegels. Zo is er de weg Geerbos die schuin van linksboven naar rechtsonder loopt.

Noordelijk vanaf de bunker loopt een private wegel in de richting van de bunker C18.

Bijna zuidelijk loopt een wegel in de richting van de bunker D19 naast de spoorlijn.

Detail van ditzelfde kadasterplan.

Het originele perceel 468a werd wel degelijk later opgedeeld in perceel 468b (perceel met als grenzen de wanden van de bunker) en perceel 468c (originele perceel 468a zonder de bunker)

Vooraanzicht anno 1995. Deze bunker is eveneens in tientallen jaren nog nauwelijks van uitzicht veranderd. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)

Zicht op hetzelfde bunkertje uit dezelfde periode. Ook het toegangssas is zoals hier te zien, nu ook nog altijd trouwens, zo goed als volledig dichtgemetst. (foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)

Komende vanaf het Geerbos krijgt men het bunkertje als een kale blok beton midden in het veld te zien. (Foto: Collectie David Vervust - 2011)

Het blijft een merkwaardig bunkertje daar hij letterlijk in het veld terug te vinden is als een kale, glad gecementeerde, blok beton. (Foto Collectie M. Demoor - 2010)

Detail van het linker schietgat dat nog zeer fraaie restanten van originele camouflagekleuren bevat. De ondergrond was lichtgroen geverfd (zelfs daar zijn nog zeer beperkt tinten van te zien). Daarop waren rode, blauwe, gele en donker groene vlekken aangebracht.

Allicht was het geheel bijkomend verstopt onder camouflagenetten.

Binnenzicht doorheen het schietgat. Achteraan zie je de kabel- en telefoondoorgangen.

Op de achtermuur rechts blijkt ook nog een projectielinslag te zitten.
Bewaakt door een spin, bevat de draadstang zeker nog 2 van zijn 3 originele moeren.
Een identiek detail van het rechter schietgat met eveneens nog fraaie kleuren.

Deze mitrailleurkamer bevat nog zijn chardome.

Achteraan het toegangssas. Blijkbaar liggen er ook nog een aantal originele grenspaaltjes binnen in de bunker.

Detail van de rechter zijkant en het toegangssas. Het toegangssas is nog grotendeels origineel afgesloten. Allicht is het nooit tot volledig bovenaan dichtgemetst geweest maar het is in elk geval veel te beperkt geopend om de bunker nu reeds te kunnen betreden.

Dit is een blik op hetzelfde bunkertje zoals ooit in 2011 gebruikt door de gemeente Wetteren als aankondiging van de herdenking van de bunkers van Bruggenhoofd Gent op grondgebied Wetteren. Alleen jammer dat dit een bunkertje is op grondgebied Melle...
Achterzijde van de bunker.
Achterzijde en linker zijkant.
Fraaie contrastfoto van dit bunkertje genomen op de eerste georganiseerde bunkerwandeling Kwatrecht-Melle op 13/12/2009. (Foto: Collectie Hendrik De Backer)